Τα παιδιά συχνά αναπτύσσουν διαφορετικούς τρόπους επικοινωνίας από αυτούς που συνηθίζουν οι «μεγάλοι». Κάποιες φορές αυτοί οι τρόποι μπορεί να είναι ασυνείδητοι και επιβαρυντικοί για το ίδιο το παιδί αλλά και για τους άλλους γύρω του. Έτσι, ένα παιδί που βιώνει συναισθήματα απόρριψης και δυσφορίας μέσα στην οικογένεια μπορεί να μην το εξωτερικεύσει λεκτικά αλλά να παρουσιάσει διαταραχή διατροφής, ενούρηση ή κάποιο άλλο ψυχολογικό ή ψυχοσωματικό πρόβλημα. Αυτό το πρόβλημα οι συστημικοί οικογενειακοί θεραπευτές το ονομάζουν «σύμπτωμα».

Το σύμπτωμα αποτελεί ουσιαστικά ένα μήνυμα, που στέλνει ο πάσχων προς τους σημαντικούς άλλους του οικογενειακού συστήματος. Το σύμπτωμα, πολλές φορές μπορεί να ρυθμίζει την λειτουργία του συστήματος της οικογένειας, όταν αυτή τείνει να μεταβληθεί. Για παράδειγμα, όταν ένα παιδί σχολικής ηλικίας νιώσει ότι οι γονείς του έχουν συγκρουστεί και διαμορφώσει στο μυαλό του την σκέψη ότι μπορεί και να χωρίσουν, τότε ενδεχομένως να εμφανίσει μία αγχώδη διαταραχή. Όταν το παιδί αναπτύσσει πρόβλημα, εκτός από το θυμό που μπορεί να εκφράζει, αποσπά και την προσοχή των γονέων του από τη δική τους τη σχέση, βοηθώντας τους έτσι να «αντέξουν» και να συνεχίσουν να είναι μαζί. Ο ασυνείδητος σκοπός δηλαδή αυτού του συμπτώματος είναι η επανένωση των γονέων.

Επίσης, πολλές φορές το σύμπτωμα εμφανίζεται όταν υπάρχουν αλλαγές στην δομή της οικογένειας. Για παράδειγμα όταν εμφανίζεται ένα νέο μέλος (γέννηση αδερφού), όταν πεθαίνει ένα μέλος ή όταν χωρίζουν οι γονείς αλλά και σε περιπτώσεις σοβαρής ασθένειας κάποιου. Επίσης όταν συμβαίνουν αλλαγές στην κατάσταση της οικογένειας, για παράδειγμα όταν η οικογένεια χρειάζεται να μετακομίσει, ένας γονέας χάσει την εργασία του ή υπάρξει οικονομική κρίση. Έτσι, ένα παιδί, που παρουσιάζει σχολική άρνηση, μπορεί να αναζητά να περνάει περισσότερο χρόνο και να κάνει συντροφιά στην μητέρα που βιώνει δυσάρεστα συναισθήματα λόγω ασθένειας.

Ακόμα, ένα παιδί μπορεί να εμφανίσει ένα σύμπτωμα, όταν τα μέλη της οικογένειας επικοινωνούν κι αλληλεπιδρούν με δυσλειτουργικό τρόπο. Για παράδειγμα, όταν σε μια οικογένεια υπάρχουν έντονες συγκρούσεις μεταξύ του γονεϊκού ζεύγους, όταν οι γονείς είναι πολύ αυστηροί κι οι κανόνες και τα όρια είναι πολύ άκαμπτα. Τότε, το σύμπτωμα ίσως είναι η μόνη διέξοδος ώστε το παιδί να εκφράσει την δυσαρέσκειά του και να οδηγήσει την οικογένεια στην αλλαγή ή/και στην θεραπεία.

Συνεπώς, όταν παρατηρηθεί οποιαδήποτε δυσκολία σε ένα παιδί, χρειάζεται να διερευνηθεί αν έχουν υπάρξει σημαντικές αλλαγές στην ζωή του παιδιού και της οικογένειας κι αν υπάρχει κάποια δυσλειτουργία κι άγχος στο γονεϊκό ζεύγος αλλά και στις σχέσεις μεταξύ όλων των μελών της οικογένειας.  Παρόλο που το σύμπτωμα του παιδιού, μπορεί να επιτύχει τον σκοπό του (πχ. να μείνει η οικογένεια ενωμένη), είναι σημαντικό το παιδί να μπει σε ψυχοθεραπεία ώστε να απαλλαγεί από τα συμπτώματα. Σε αυτές τις περιπτώσεις ενδείκνυται η ατομική ψυχοθεραπεία του παιδιού παράλληλα με την συμβουλευτική γονέων ώστε να κατανοήσουν οι γονείς τις δυσκολίες του παιδιού και να το βοηθήσουν ή/και η οικογενειακή ψυχοθεραπεία. Η τελευταία γίνεται παρουσία όλης της οικογένειας και εξετάζεται το πλαίσιο μέσα στο οποίο εκτυλίσσονται οι συμπεριφορές αλλά και τι νόημα δίνει ο καθένας για αυτές.