Ετυμολογικά ξεκινώντας μπορούμε να παρατηρήσουμε ότι το παιχνίδι είναι βαθιά συνδεδεμένο με την έννοια του παιδιού. Πράγματι, τα παιδιά από τη στιγμή που αντιλαμβάνονται τον κόσμο γύρω τους, παίζουν! Και αντίστροφα, εξερευνούν, ανακαλύπτουν και κατανοούν τον κόσμο μέσα από το παιχνίδι.

Σύμφωνα με τον Winnicott (1971), παιδοψυχίατρος και ψυχαναλυτής, «στο παίξιμο, και μόνο σ’ αυτό, το παιδί ή ο ενήλικος είναι ικανός να είναι δημιουργικός και να χρησιμοποιεί όλη του την προσωπικότητα. Και μόνο όταν είναι δημιουργικό το άτομο ανακαλύπτει τον εαυτό του.» Καταλαβαίνουμε, λοιπόν, πως το παιχνίδι είναι κάτι πέρα από απασχόληση και ψυχαγωγία, είναι η σημαντικότερη πηγή ερεθισμάτων και συμβάλλει στην ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού.

Μέσα από τα παιχνίδια τα παιδιά μαθαίνουν με ευχάριστο τρόπο σημαντικές σωματικές, γνωστικές, κοινωνικές και συναισθηματικές δεξιότητες για τη ζωή τους. Από την βρεφική ηλικία μαθαίνουν να χειρίζονται το ίδιο τους το σώμα (πχ. μέσω πιπιλίσματος δαχτύλων, μπαμπαλίσματος, παιχνιδιών με αντικείμενα), να διαφοροποιούν τον εαυτό τους από τον άλλο και να αποδέχονται προσωρινούς αποχωρισμούς (μέσω παιχνιδιών όπως κρυφτό, «κου-κου τσα») και να αναγνωρίζουν και να εκφράζουν συναισθήματα (πχ μέσω μίμησης εκφράσεων γονέα). Επίσης μέσα από τα παιχνίδια κατασκευών πχ. ένα παζλ, μια ζωγραφιά, βιώνουν συναισθήματα επιτυχίας και ικανοποίησης.

Σταδιακά, τα παιδιά περνάνε στο συμβολικό και φανταστικό παιχνίδι και σε παιχνίδια ρόλων, που σύμφωνα με τον Piaget (1962), φυσικός επιστήμονας και ψυχολόγος, εξελίσσουν τις νοητικές λειτουργίες. Χρησιμοποιώντας την φαντασία τους τα παιδιά μαθαίνουν να λύνουν προβλήματα, να επεξεργάζονται δυσκολίες της ζωής και δυσάρεστα συναισθήματα. Ειδικά αυτό το είδος παιχνιδιού αποτελεί τρόπο έκφρασης και μέσο συναισθηματικής αποφόρτισης. Μέσα από την μίμηση μπορούν να βιώσουν τις συνέπειες των πράξεών τους και να πειραματιστούν με διάφορες δεξιότητες και διαφορετικά αποτελέσματα χωρίς τον φόβο της αποτυχίας ή της επίκρισης. Επίσης μέσω του παιχνιδιού τα παιδιά μπορούν να αναπτύξουν και να εμπεδώσουν τις γλωσσικές τους δεξιότητες, ν’ αναπτύξουν την σκέψη, την μνήμη και την αυτοσυγκέντρωση. Είναι σημαντικό στο παιχνίδι να μην χρησιμοποιείτε μέτρα νουθεσίας και παραδειγματισμού, απλά να ενσαρκώνετε το ρόλο που σας δίνει το παιδί, να ακούτε τις ιστορίες χωρίς παρεμβάσεις, να παρατηρείτε και να το απολαμβάνετε!

Στην παιδική ηλικία τα παιχνίδια με κανόνες χαρακτηρίζονται από δομή και προβλεψιμότητα και προσφέρουν ένα ασφαλές περιβάλλον για τη διερεύνηση των συναισθημάτων. Μέσα από αυτά τα παιδιά μαθαίνουν να πλαισιώνονται σε όρια και κανόνες, να συνεργάζονται, να ασκούν τον αυτοέλεγχό τους, να διαχειρίζονται την αναπόφευκτη απογοήτευση όταν χάνουν, να αλληλεπιδρούν περισσότερη ώρα με τους άλλους. Ένας τρόπος για να μάθουν τα παιδιά να καταλαβαίνουν και να σέβονται τους κανόνες είναι να τους δημιουργήσουν τα ίδια. Ακούστε τα παιδιά σας, αφήστε να σας καθοδηγήσουν, διαπραγματευτείτε μαζί τους και συναποφασίστε.

Ο χρόνος που θα μοιραστείτε με τα παιδιά μέσω ενός ευχάριστου παιχνιδιού μπορεί να λειτουργήσει θετικά: να καταλάβει καλύτερα ο ένας τον άλλο, να δείξετε την αγάπη σας και να έρθετε πιο κοντά. Κλείνοντας όπως έχει διατυπώσει η  Paley (1991), εκπαιδευτικός και συγγραφέας, «Μας έχουν μάθει να λέμε ότι το παιχνίδι είναι η δουλειά των παιδιών. Όμως, βλέποντας και ακούγοντάς τα, είδα ότι το παιχνίδι δεν είναι τίποτα λιγότερο από την Αλήθεια και τη Ζωή».